Кароткія вынікі нацыянальнай ацэнкі рызык легалізацыі (адмывання) даходаў, атрыманых злачынным шляхам, і фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці (Рэзюмэ) strong> p> Праведзеная работа па ацэнцы рызык легалізацыі ( «адмывання») даходаў, атрыманых злачынным шляхам, і фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці (далей - АГ/ФТ) за 2014-2017 гг. з'яўляецца першай для Рэспублікі Беларусь маштабнай ацэнкай рызык у гэтай сферы. p> Правядзенне ў Рэспубліцы Беларусь нацыянальнай ацэнкі рызык легалізацыі («адмывання») даходаў, атрыманых злачынным шляхам, і фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці (далей - НАР) прадыктавана Міжнароднымі стандартамі па супрацьдзеянні адмыванню грошай, фінансаванню тэрарызму і фінансаванню распаўсюджвання зброі масавага знішчэння Групы распрацоўкі фінансавых мер барацьбы з адмываннем грошай (ФАТФ). p> НАР праведзена ў перыяд з лютага па жнівень 2018 г. уключна. Ацэнка рызык АГ/ФТ ажыццёўлена на падставе справаздач аб ацэнцы пагроз і рызык АГ/ФТ, падрыхтаваных дзяржаўнымі органамі - удзельнікамі нацыянальнай сістэмы прадухілення легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам, фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці і фінансавання распаўсюджвання зброі масавага паражэння: Вярхоўным Судом, Генеральнай пракуратурай, Следчым камітэтам, Міністэрствам унутраных спраў, Камітэтам дзяржаўнай бяспекі, Дзяржаўным мытным камітэтам, Дзяржаўным пагранічным камітэтам, камітэтам дзяржаўнага кантролю, Нацыянальным банкам, Мiнiстэрствам фiнансаў, Мiнiстэрствам юстыцыi, Мiнiстэрствам па падатках i зборах, Міністэрствам антыманапольнага рэгулявання і гандлю, Міністэрствам сувязі і інфарматызацыі, Дзяржаўным камітэтам па маёмасці. У ацэнцы рызык таксама прынялі ўдзел прадстаўнікі прыватнага сектара ўсіх катэгорый асоб, якія ажыццяўляюць фінансавыя аперацыі. P> У ходзе НАР разгледжаны наступныя сектары: p> фінансавы сектар (банкаўская дзейнасць; аперацыі з каштоўнымі паперамі; страхавая дзейнасць; дзейнасць на пазабіржавым рынку Форэкс; дзейнасць лізінгавых і мікрафінансавых арганізацый; дзейнасць аператараў паштовай сувязі); p> сектар юрыдычных паслуг (натарыяльная дзейнасць, адвакацкая дзейнасць, дзейнасць арганізацый, якія аказваюць рыэлтарскія паслугі, дзейнасць індывідуальных прадпрымальнікаў і арганізацый, якія аказваюць юрыдычныя паслугі); p> сектар нерухомасці; p> азартныя гульні, латарэі і электронныя інтэрактыўныя гульні; p> іншыя (гандлёвыя біржы, аўдытары, бухгалтары, гандаль каштоўнымі металамі і каштоўнымі камянямі, сектар некамерцыйных арганізацый). P> Ацэнка пагроз АГ/ФТ ажыццяўлялася на падставе ўсебаковага вывучэння груп прэдыкатных злачынстваў, устаноўленых ў дакументах ФАТФ. P> У Рэспубліцы Беларусь колькасць зарэгістраваных злачынстваў у аналізуемым перыядзе дэманструе ўстойлівую тэндэнцыю да скарачэння. Такая дынаміка перш за ўсё звязана са значным змяншэннем колькасці злачынстваў, якія традыцыйна істотным чынам уплываюць на колькасны аб'ём злачыннасці ў Рэспубліцы Беларусь, у тым ліку крадзяжоў, рабаванняў, фактаў незаконнага абароту наркотыкаў. P> Разам з тым па асобных відах карыслівых злачынстваў назіраецца рост: злачынствах карупцыйнай накіраванасці, злачынствах, звязаных з выкарыстаннем інфармацыйных тэхналогій, вымагальніцтвам. P> Вызначыць вычарпальны пералік прэдыкатных ў адносінах да АГ/ФТ злачынстваў немагчымыма з прычыны таго, што паказчык злачыннага даходу не разлічваецца і не ўлічваецца ў рамках крымінальных спраў. Замест яго выкарыстоўваецца такі паказчык, як велічыня матэрыяльнага ўрону. Па асобных крымінальных справах велічыня матэрыяльнага ўрону можа супадаць з велічынёй злачыннага даходу (напрыклад, фальшываманецтва або незаконная прадпрымальніцкая дзейнасць). Але для большасці злачынстваў гэтыя паняцці не з'яўляюцца тоеснымі. P> У 2017 годзе найбольшы матэрыяльны ўрон нанесены наступнымі злачынствамі: ўхіленне ад выплаты сум падаткаў, збораў - 89 млн. руб., злоўжыванне ўладай або службовымі паўнамоцтвамі - 56,1 млн. руб., махлярства - 29,7 млн. руб. , перавышэнне ўлады або службовых паўнамоцтваў - 20,2 млн. руб. p> Праведзены аналіз прэдыкатных злачынстваў даў магчымасць вызначыць асноўныя прэдыкатные злачынствы, у рамках якіх можа быць атрыманы злачынны даход. Высокая ступень пагрозы АГ прысвоена: p> падатковым злачынствам (арт. 243 КК); p> незаконнай прадпрымальніцкай дзейнасці, ілжэпрадпрымальніцтву (арт. 233 і 234 КК); p> злачынствам, звязаным з наркотыкамі (гг. 2-4 арт. 328, чч. 2, 3ст. 328-1 КК); p> злачынствам, звязаным з інфармацыйнымі тэхналогіямі (арт. 212 КК); p> злачынствам карупцыйнай скіраванасці (арт. 210, чч. 2, 3 арт. 424-426, стст. 429-432, 455 КК); p> Сярэдняя ступень пагрозы прысвоена махлярствам (арт. 209 КК), злачынствам, звязаным з гандлем людзьмі (стст. 171, 1711, 343 і 343-1 КК), злачынствам, звязаным з незаконнай міграцыяй (арт. 371-1 КК), злачынствам у мытнай сферы (стст. 228, 228-1, 229, 230, 231, 328-1 і 333-1 КК). p> Нізкая ступень пагрозы АГ прысвоена забойстваў (стст. 139 - 141, 362 КК); крадзяжам, рабаванням, разбоям (арт. 205-207 КК); вымагальніцтвам (арт. 208 КК), растратам (арт. 211 КК), фальшываманецтву (арт. 221 КК), незаконным дзеянням у дачыненні да зброі (арт. 295 КК), тэрарызму (стст. 290 - 2951 КК). p> Адзначана высокая верагоднасць сувязі з атрыманнем і (або) легалізацыяй злачынных даходаў прэдыкатных злачынстваў, учыненых арганізаванай групай асобаў. P> Да сістэмных фактараў, якія ўплываюць на ступень пагроз АГ/ФТ у Рэспубліцы Беларусь, аднесены геаграфічнае становішча Рэспублікі Беларусь і спрошчаны кантроль на мяжы Рэспублікі Беларусь з Расійскай Федэрацыяй. Гэтыя фактары адзначаны пры здзяйсненні злачынстваў, звязаных з незаконнай міграцыяй, гандлем людзьмі, незаконным абаротам наркатычных сродкаў. Злачынны даход, атрыманы ў рамках злачынстваў, звязаных з наркотыкамі і незаконнай міграцыяй, як правіла, заставаўся за мяжой, у тым ліку на тэрыторыі Расійскай Федэрацыі. P> Прадастаўленне Рэспублікай Беларусь у аднабаковым парадку бязвізавага рэжыму шырокаму спектру краін, а таксама правядзенне ў Рэспубліцы Беларусь і сумежных дзяржавах масавых спартыўных і культурных мерапрыемстваў міжнароднага характару, якія абумоўліваюць спрашчэнне візавага рэжыму для замежных удзельнікаў, спрыяюць павышэнню ступені ўплыву вышэйзгаданых сістэмных фактараў. p> Праведзены аналіз пагроз АГ/ФТ паказаў, што злачынныя даходы, атрыманыя ў Рэспубліцы Беларусь, легализоўваліся шляхам набыцця і выкарыстання ў прадпрымальніцкай дзейнасці аўтамабіляў і нерухомасці, укладання грашовых сродкаў у дзейнасць падкантрольных суб'ектаў гаспадарання, выкарыстання казіно. P> Аднак значная частка злачынных даходаў не легалізуецца, а захоўваецца ў наяўнай форме, асабліва атрыманых у выніку здзяйснення карупцыйных злачынстваў і злачынстваў, звязаных з гандлем людзьмі. Гэта можа быць аднесена да нацыянальных асаблівасцяў. Разам з тым такія факты ўплываюць на павышэнне рызык АГ у сектары з вялікім абаротам наяўных грашовых сродкаў. P> Адзначаны выпадкі атрымання злачынных даходаў з дапамогай выкарыстання банкаўскіх аперацый і каштоўных папер (аблігацый), а легалізацыі атрыманых злачынных даходаў - праз выкарыстанне банкаўскіх аперацый, аперацый з нерухомасцю і выйгрышаў у казіно. Для збыту выкрадзенай маёмасці выкарыстоўваліся ламбарды і арганізацыі, якія ажыццяўляюць скупку каштоўных металаў. P> У схемах атрымання і (або) легалізацыі злачынных даходаў часцей за ўсё выкарыстоўваліся наступныя прадукты банкаўскай сістэмы: p> банкаўскія пераводы - усе групы прэдыкатных злачынстваў; p> сістэмы грашовых пераводаў і электронныя грошы - злачынствы, звязаныя з наркотыкамі і гандлем людзьмі; p> банкаўскія плацежныя карткі - махлярства, злачынствы, звязаныя з выкарыстаннем інфармацыйных тэхналогій. P> Для здзяйснення падатковых злачынстваў і (або) легалізацыі злачынных даходаў найбольш часта выкарыстоўваліся таварыствы з абмежаванай адказнасцю, унітарныя прадпрыемствы прыватнай формы ўласнасці і індывідуальныя прадпрымальнікі. З прыняццем Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 19.01.2016 № 14 "Аб дадатковых мерах па папярэджанні незаконнай мінімізацыі сум падаткаў» узрасло выкарыстанне рэквізітаў і разліковых рахункаў арганізацый-нерэзідэнтаў. Аналіз паказаў, што ў схемах АГ, як правіла, выкарыстоўваюцца рэквізіты кампаній, зарэгістраваных у Злучаным Каралеўстве, з разліковым рахункам, адкрытым у банку Латвіі. P> З улікам сусветных тэндэнцый чакаецца рост колькасці злачынстваў, звязаных з інфармацыйнымі тэхналогіямі. У гэтай сувязі асобам, якія ажыццяўляюць фінансавыя аперацыі, неабходна вызначаць і ацэньваць рызыкі АГ/ФТ, якія могуць паўстаць у сувязі з распрацоўкай новых прадуктаў і новай дзелавой практыкі, уключаючы механізмы перадачы, і выкарыстаннем новых і развіваных тэхналогій як для новых, так і ўжо існуючых прадуктаў (віртуальныя валюты, электронныя казіно і т.п.). p> Аналіз рызык АГ/ФТ у Рэспубліцы Беларусь сведчыць аб тым, што ў цэлым асобамі, якія ажыццяўляюць фінансавыя аперацыі, прымаюцца неабходныя меры ПАГ/ФТ: зацверджаны і выконваюцца правілы ўнутранага кантролю, вызначаны працэдуры кіравання рызыкамі, ажыццяўляецца рэгістрацыя падазроных фінансавых аперацый і звесткі аб іх перадаюцца ў орган фiнансавага манiторынгу. Гэтая выснова пацвярджаецца вынікамі кантрольных мерапрыемстваў, праведзеных дзяржаўнымі органамі, кантралюючымі дзейнасць асоб, якія ажыццяўляюць фінансавыя аперацыі, у сферы ПАГ/ФТ. P> Арганізавана работа па ПАГ/ФТ ва ўсіх сектарах: прысутнічае разуменне магчымасці для ўключэння асоб, якія ажыццяўляюць фінансавыя аперацыі, і іх кліентаў у схемы АГ/ФТ і праводзіцца работа па кіраванні гэтыміі рызыкамі. P> Высокі ўзровень разумення рызык АГ/ФТ у сваёй дзейнасці дэманструюць банкі, натарыусы і рэгістратары нерухомасці. P> Большасць катэгорый асоб, якія ажыццяўляюць фінансавыя аперацыі, мае спецыялізаваныя праграмныя комплексы, якія дазваляюць аўтаматызаваць дзейнасць у сферы ПАД / ФТ, а таксама прымаюць іншыя меры, накіраваныя на зніжэнне рызык АГ/ФТ ў сваёй дзейнасці, уключаючы супрацоўніцтва з праваахоўнымі органамі. p> Сваю шматфункцыянальнасць і эфектыўнасць даказала адмысловая камп’ютарная касавая сістэма, якая з 1 снежня 2013 г. забяспечвае кантроль за абарачэннямі ў сферы ігральнага бізнесу. P> У шэрагу выпадкаў станоўчы вынік дасягаецца за кошт выразна вызначанага парадку дзейнасці, як напрыклад у арганізатараў латарэй і электронных інтэрактыўных гульняў. P> Пры гэтым маюцца асобныя катэгорыі асоб, якія ажыццяўляюць фінансавыя аперацыі, дзейнасць якіх не аўтаматызавана, а тэхнічныя і чалавечыя рэсурсы абмежаваныя. Напрыклад, мікрафінансавыя арганізацыі і арганізацыі, якія ажыццяўляюць дзейнасць з каштоўнымі металамі і каштоўнымі камянямі. Іх дзейнасці прысвоена сярэдняя ступень уразлівасці да АГ/ФТ. P> Сярэдняя ступень уразлівасці да ОД / ФТ таксама прысвоена дзейнасці страхавых арганізацый і брокераў ў большай ступені з прычыны асаблівасцяў працы з кліентамі страхавых арганізацый, а таксама адсутнасці ў страхавых брокераў разумення неабходнасці прыняцця эфектыўных мер ПАГ/ФТ. P> Разам з тым, як правіла ў дачыненні да асоб, якім прысвоена сярэдняя ступень уразлівасці па пытаннях ПАГ/ФТ, адсутнічаюць прыклады іх уцягвання ў схемы АГ/ФТ, а такім чынам і рызыкі АГ/ФТ. Іх уразлівасць, як правіла, уяўляе патэнцыйную рызыку, якая можа наступіць пры спалучэнні шэрагу ўмоў, адначасовае ўзнікненне якіх ацэньваецца як малаверагоднае. P> Найбольш часта ў схемы АГ уцягваюцца камерцыйныя арганізацыі ў форме таварыства з абмежаванай адказнасцю. Акрамя таго, яны могуць спецыяльна стварацца для ўдзелу ў падобных схемах. P> тыпалогіі атрымання і (або) легалізацыі злачыннага даходу сістэматычна абагульняюцца ў матэрыялах міжведамаснай працоўнай групы, створанай пры Дэпартаменце фінансавага маніторынгу Камітэта дзяржаўнага кантролю, і рассылаюцца ў дзяржаўныя органы. P> На падставе аналізу звестак, атрыманых ад усіх удзельнікаў сістэмы ПАГ/ФТ Рэспублікі Беларусь, у тым ліку прыватны сектар, у якасці патэнцыйных рызык АГ устаноўлены наступныя: p> рызыкі ў крэдытна-фінансавай сферы strong>: p> выкарыстанне сістэм грашовых пераводаў для здзяйснення пераводаў без адкрыцця рахунку для легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам; p> крадзеж грашовых сродкаў з банкаўскіх плацежных картак; p> выкарыстанне аперацый па вяртанню зробленай аплаты грашовых сродкаў за тавары (работы, паслугі) на банкаўскую плацежную картку ў гандлёвым пункце ў мэтах АГ; p> атрыманне трансгранічных грашовых пераводаў у якасці пазык, у тым ліку беспрацэнтных, і папаўнення ўласных сродкаў для атрымання злачынных даходаў і (або) іх легалізацыі; p> здзяйсненне аперацый з наяўнымі грашовымі сродкамі, уключаючы валютна-абменныя, у буйных сумах для легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам; p> выкарыстанне новых банкаўскіх прадуктаў, заснаваных на інфармацыйных тэхналогіях, у мэтах АГ; p> выкарыстанне сістэмы банкаўскіх карэспандэнцкіх рахункаў для ажыццяўлення транзітных плацяжоў для легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам; p> выкарыстанне каштоўных папер (аблігацый) для здзяйснення падатковых і карупцыйных злачынстваў; p> рызыкі нефінансавых устаноў strong>: p> выкарыстанне злачынцамі паслуг, прапанаваных ламбардамі і арганізацыямі, якія ажыццяўляюць скупку каштоўных металаў, для захоўвання і збыту сродкаў і маёмасці, атрыманых злачынным шляхам; p> выкарыстанне нерухомасці для легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам; p> выкарыстанне ігральных устаноў іх заснавальнікамі і кіраўнікамі ў мэтах АГ. P> Акрамя таго, да рызык АГ/ФТ адносіцца непразрыстасць бенефіцыярнай уласнасці ў структурах з замежным удзелам, а таксама выкарыстанне міжнародных «адмывачных пляцовак». P> Да ўмоў, якія зніжаюць рызыкі АГ/ФТ, варта аднесці кантроль за паступленнем і мэтавым выкарыстаннем бязвыплатнай дапамогі (грашовых сродкаў і маёмасці) у адпаведнасці з палажэннямі Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 1 ліпеня 2005 г. № 300 "Аб прадастаўленні і выкарыстанні бязвыплатнай (спонсарскай) дапамогі "і Дэкрэта Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 2015/08/31 № 5" Аб замежнай бязвыплатнай дапамозе ». p> Адсутнасць фактаў выкарыстання некамерцыйных арганізацый для здзяйснення дзеянняў, звязаных з АГ, сведчыць аб нізкай рызыцы іх уключэння ў злачынную дзейнасць. P> Таксама з улікам выяўленых рызык выкарыстання нерухомасці ў схемах АГ большай увагі патрабуе дзейнасць арганізацый, якія аказваюць рыэлтарскія паслугі. P> У Рэспубліцы Беларусь дзейнасць міжнародных тэрарыстычных арганізацый, іх ячэяк і сяброў не зафіксавана. Фактаў знаходжання на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь асоб і арганізацый, уключаных у санкцыйны спіс ААН, знаходжання іх маёмасці, а таксама іншых належачых ім актываў не выяўлена. Рашэннямі судоў Рэспублікі Беларусь арганізацыі тэрарыстычнымі не прызнаваліся. Асобныя праявы тэрарыстычнай, рэлігійна-экстрэмісцкай дзейнасці носяць несістэмны і адзінкавы характар, пры гэтым дзяржаўныя органы маюць дастатковыя арганізацыйныя і іншыя рэсурсы для своечасовага рэагавання на такія пагрозы. P> Праваахоўнымі органамі праводзяцца неабходныя мерапрыемствы па недапушчэнні вяртання ўдзельнікаў ваенных падзей у Беларусь і спыненні выезду беларусаў у месцы вядзення баявых дзеянняў, прадухіленні любых спроб з боку наймітаў дэстабілізаваць абстаноўку ў краіне, спыненні прапаганды і распаўсюджвання, у тым ліку анархістамі з замежных дзяржаў, анархісцкіх ідэй у грамадстве, папярэджанні спроб уцягвання новых членаў з маладзёжнага асяроддзя. p> Факты выкарыстання некамерцыйных арганізацый для фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці ў Рэспубліцы Беларусь адсутнічаюць. Разам з тым у міжнароднай практыцы некамерцыйныя арганізацыі падаюцца высокарызыкавымі ў сферы фінансавання тэрарызму. Да некамерцыйным арганізацыям (НКА) у кантэксце Рэкамендацыі 8 ФАТФ варта аднесці міжнародныя і рэспубліканскія грамадскія аб'яднанні, іх саюзы (асацыяцыі), арганiзацыйныя структуры мiжнародных грамадскiх аб'яднанняў, створаных на тэрыторыі замежных дзяржаў; рэспубліканскія і міжнародныя фонды, створаныя на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, і рэлігійныя арганізацыі. p> Рызыкі выкарыстання названых НКА ў мэтах фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці звязаны перш за ўсё з магчымасцю акумулявання і (або) перадачы наяўных грашовых сродкаў. У мэтах зніжэння рызык выкарыстання названых НКА для мэт фінансавання тэрарызму ў банкаўскім сектары (пераводы без адкрыцця рахунку, банкаўскія плацежныя карткі, сістэмы грашовых пераводаў, электронныя кашалькі і інш.) Варта прадоўжыць удасканаленне механізмаў унутранага кантролю, грунтуючыся на даследаваннях ФАТФ, ЕАГ і іншых міжнародных арганізацый па гэтай тэматыцы, а таксама нацыянальных рэкамендацыях. p> У сувязі з гэтым патрабуецца прыняцце дадатковых мер па зніжэнні патэнцыйных рызык фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці органамі, якія кантралююць дзейнасць такіх некамерцыйных арганізацый. P> Асобы, якія ажыццяўляюць фінансавыя аперацыі, разумеюць свае абавязкі па выяўленні сярод сваіх кліентаў арганізацый і асоб, уключаных у фарміруемы ва ўстаноўленым парадку пералік арганізацый і асоб, якія маюць дачыненне да тэрарыстычнай дзейнасці. Разам з тым не ўсе катэгорыі асоб, якія ажыццяўляюць фінансавыя аперацыі, маюць магчымасць выкарыстоўваць спецыяльныя праграмныя прадукты для аўтаматычнага пошуку такіх арганізацый і асоб, што зніжае эфектыўнасць прынятых мер. P> За перыяд з 2014 па 2017 гг. асобамі, якія ажыццяўляюць фінансавыя аперацыі, сярод удзельнікаў фінансавых аперацый арганізацый і асоб, уключаных у пералік арганізацый і асоб, што маюць дачыненне да тэрарыстычнай дзейнасці і распаўсюджвання зброі масавага паражэння, не выяўлена. У сувязі з чым меры, звязаныя з замарожваннем сродкаў і (або) блакаваннем фінансавых аперацый не ўжываліся. P> З улікам выкладзенага рызыка фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці ацэньваецца як нізкая. Пры гэтым у рамках дзейнасці па супрацьдзеянні тэрарызму і яго фінансаванні асаблівую ўвагу трэба надаваць наступным катэгорыям асоб: p> замежныя грамадзяне, асобы без грамадзянства, якія часова знаходзяцца або рухаюцца транзітам праз тэрыторыю Рэспублікі Беларусь, якія звязаны з міжнароднымі тэрарыстычнымі арганізацыямі або асобнымі іх прадстаўнікамі; p> грамадзяне Рэспублікі Беларусь, якія прынялі іслам пад уздзеяннем прапаганды, якая распаўсюджваецца ў сетцы Інтэрнэт, але не маюць намер у бліжэйшы час выехаць у рэгіёны з павышанай тэрарыстычнай актыўнасцю. P> Па выніках праведзенай работы па ацэнцы рызыкаў АГ/ФТ вызначаны меры па зніжэнні (абмежаванні) рызык, накіраваныя на ўдасканаленне інстытуцыйнага асяроддзя, нарматыўна-прававога рэгулявання, вывучэнне міжнароднага вопыту, умацаванне кадравага і тэхнічнага патэнцыялу. P> У мэтах своечасовага рэагавання на новыя выклікі і пагрозы, мінімізацыі і недапушчэння павышэння ўзроўню існуючых рызык ацэнку рызык АГ і ФТ неабходна праводзіць сістэматычна. P> PDF